ያልተነገረው የ ኦሮሞ ህዝቦችና የአፄ ቴዎድሮስ ግጭት እስከ መቅደላ ጦርነት

 

ያልተነገረው የ ኦሮሞ ህዝቦችና የአፄ ቴዎድሮስ ግጭት እስከ መቅደላ ጦርነት።

ያልተነገረው የ ኦሮሞ ህዝቦችና የአፄ ቴዎድሮስ ግጭት እስከ መቅደላ ጦርነት

 

ስለ ደራሲው

ኢትዮጵያ ታሪክን አጣመው ፍቀው ያልተሰራውን ተሰራ የተሰራውን አልተሰራም በማለት፣ ከነገስታቱ ነገድ ተቃራኒ የሆኑ ህዝቦችን ታሪክ በማጣመም በመካድና በማጠልሸት የሚፅፉ የታሪክ ምሁራን ተብዬ ማህይሞች የተሞላች ሃገር ስለመሆኗ አለም ያወቀው ፀሃይ የሞቀው እውነት ነው። ይህ ተፅእኖ ካረፈባቸው የታሪክ አውዶችና ኩነቶች መካከል አንዱ የመቅደላ ጦርነትን በተመለከተ ያለው እውነትና ኩነት ሲሆን በታሪክ ድርሳናት ውስጥ የጦርነቱን መነሻ ምክንያትና የጦርነቱን አውድ የቻሉትን በመደበቅና በመሸፋፈን ያልቻሉትን በማጣመም እልፍ ድርሳናት ተከትበዋል። ሆኖም ግን በሚያሳዝን ሁኔታ ይህንን በሸፍጥ የተሞላ የታሪክ አፃፃፍ የታሪኩን እውነት በማጋለጥ ለማክሸፍ የተሰራው ስራ በጣሙን ኢምንት ነው። ታድያ የዚህ ፅሁፍ አዘጋጅ የሆነው አቶ ሀሰን ይህንን the oromo history የተሰኘውን ድህረገፅ ጨምሮ  Qeerroo Blog Hasen, HasBlog Halawbook እና መሰል ድህረገፆችን በመፍጠር እልፍ ብሎጎችን በመፃፍ የራሱን አስተዋፅኦ በመወጣት ላይ የሚገኝ ወጣት ነው። ስለ ደራሲው የዚህን ያህል ካልን ወደ ፅሁፉ መግቢያ እንለፍ።

መግቢያ

     ጦርነት በዋነኝነት የተረሳው ዋና ታሪካዊ ክስተት ነው. በሀገሪቱ ሰሜናዊ ክፍሎች ውስጥ ጠንካራ ገዥ በሆነው በኢትዮጵያ ኃያል የኦሮሞ ህዝብ እና በንጉሠ ነገሥት ቴዎድሮስ II መካከል ግጭት ነበር.

ጦርነቱ ከአስር እስከ አንድ ጊዜ ድረስ ከ Tewodros II ን ያስመዘገበው ኃይላቸው በጥሩ ሁኔታ በተሸነፈበት ጊዜ ለኦሮሞስ ከባድ ሽንፈት አስከትሏል. ይህ የአውሮፓ ንጉሠ ነገሥት ኃይሎች ጋር ታይቶ የማያውቅ የአከባቢ ነገዶች ህብረት አስገኝቷል.

 

የዚህ ግጭት ታሪክ ከታሪክ ትምህርት ብቻ የበለጠ ነው ፣ የኢትዮጵያ ማህበራዊ ገጽታ ለዘመናት የገለጸችውን የኃይል ትግል እና ተለዋዋጭነት ምሳሌ ሆኖ ያገለግላል. በዚህ የብሎግ ልኡክ ጽሁፍ በእንግሊዝ እና በኢትዮጵያ መካከል ለዚህ ውጊያ መንስኤዎች እንቀርባለን እናም በዚህ ውጊያ የኦሮሞስን ሚና እንመረምራለን. በዚህ ብሎግ ውስጥ የማካዳላ ጦርነት እና በንጉሠ ነገሥት ቴዎድሮስ እና በኦሮሞስ መካከል ያለውን ግጭት ታሪክ እመረምራለሁ.

ንጉሠ ነገሥት ቴዎድሮስ II መነሳትና የኦሮሞ ሚና።

የ ቴዎድሮስ ወደ ንግስና

በዳግማዊ አጼ ቴዎድሮስ እና በኦሮሞዎች መካከል የነበረው ጦርነት ውስጥ ቁልፍ ሆኖ ከሚጠሩ ኩነቶች ውስጥ የመቅደላ ጦርነት አንዱና በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ ወሳኝ ምዕራፍ ነው። የጦርነቱን መንስኤ ለመረዳት የቴዎድሮስን የንግስና ታሪክ መረዳት አንዱና ወሳኙ ምእራፍ ነው። ዳግማዊ አፄ ቴዎድሮስ ንጉስ ከመባሉ በፊት ምንም የንጉስ ዘር የሌለው የኮሶ ሻጭ ልጅ ተብሎ የሚጠራ እና ክሌም የሚያደርገው አንድም የንግስና የዘር ግድ የሌለው ስለመሆኑ እልፍ ድርሳናት የከተቡት እውነታ ሲሆን፥ ለንግስናው እንደ ዋና ምክንያት የተቆጠረው ደግሞ በዘመኑ ጎንደርን በንግስና የሚያስተዳድረውን የ ሼ አሊ ጎንደርን ልጅ ሃሊማ አሊን በ ሃሊማ አያት ወትዋችነት ማግባቱ ነው። በዚሁ

 

ቴዎድሮስ በ1855 በዘመናዊቷ ትግራይ፣ በጊዜው የኢትዮጵያ ክፍል ስልጣን ያዘ። የተበጣጠሰውን የክርስቲያን ንጉሳዊ አገዛዝን አንድ በማድረግ እና ከአውሮፓ ኢምፓየሮች ጋር ዲፕሎማሲያዊ እና የንግድ ግንኙነት በመፍጠር የኢትዮጵያን ቀጣናዊ ሃይል ለማጠናከር ያለመ ከፍተኛ ወታደር ያደረጉ ገዢ ነበሩ። ነገር ግን የሱ የመስፋፋት ምኞቱ ከተፎካካሪዎቹ የዙፋን ሹማምንቶች እና ከተለያዩ ብሄር ብሄረሰቦች፣ ከሀብታሞች የበለፀገውን ኦሮሞን ጨምሮ ተቃውሞ አስነሳ። ቴዎድሮስ አገዛዙን ለመጠበቅ ሲል የውጭ ሚስዮናውያንን በመያዝ እና በመቅደላ ዙሪያ ያለውን ምሽግ በማጠናከር ተቃውሞውን ተቋቁሟል። ይህ የእንግሊዝ ጣልቃ ገብነትን አስከተለ እና በመጨረሻም ወደ ውድቀት አመራ።

የኦሮሞ ህዝብ-ከኢትዮጵያ ግዛት ጋር አመጣጥ እና ግጭት.

 

የኢትዮጵያ የኦሮሞ ህዝብ ረዥም እና ሀብታም ታሪክ ያለው ኩሩ እና ገለልተኛ የጎሳ ቡድን ነው. ኦሮሞ አመጣጥቸውን ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ 16 ኛው ክፍለዘመን ወደ ክልሉ መሰደድ የጀመረው የምስራቅ አፍሪካ ጥንታዊ የኩሽቲክ ሕዝቦች ነው. ከጊዜ በኋላ የኦሮሞ ህዝብ ቋንቋ ሆኖ ያገለገለው አፍናን ኦሮሞ በመባል የሚታወቅ የራሳቸውን ባህል እና ቋንቋ አዳብረዋል.

 

እ.ኤ.አ. በ 1855 ንጉሠ ነገሥት ቴዎድሮስ II በኢትዮጵያ ወደ ስልጣን በመሄድ በደቡብ በኩል ወደ ባህላዊ የኦሮሞ መሬቶች ለማስፋፋት ፈለገ. በክልሉ ላይ ቁጥጥርን ለማረጋገጥ ቶዎድሮስ በኦሮሞስ ላይ በርካታ ወታደራዊ ዘመቻዎችን ጀመረ. በተጨማሪም ፣ ክርስትናን በዋነኝነት በሙስሊም የኦሮሞ ህዝብ ላይ ለማስገደድ ያደረገው ሙከራ ከብዙ የኦሮሞ ቡድኖች የበለጠ ተቀባይነት አላገኘም. በቴዎድሮስ  ኃይሎች እና በኦሮሞ ህዝብ መካከል ውጥረቶች ሲነሱ ፣ ብሪታንያ በኢትዮጵያ ውስጥ እየጨመረ የመጣው ተሳትፎ በመጨረሻ በ 1868 በማካዳላ ጦርነት እንዲካሄድ ምክንያት ሆኗል.

ሙሉ ፅሁፋን በ እንግሊዝኛ ያንብቢ 

ይቀጥላል….